29/4/1390
شیعه و سنی هیچ اختلافی در اصل مهدویت ندارند
رهبر انقلاب موضوع مهدویت را یكی از محورهای وحدت‌بخش در جهان اسلام می‌دانند. «مسئله‌ى مهدويت در اسلام هم جزو مسلّمات است؛ يعنى مخصوص شيعه نيست. همه‌ى مذاهب اسلامى غايت جهان را كه اقامه‌ى حكومت حق و عدل به وسيله‌ى مهدى (عليه الصّلاة و السّلام و عجّل اللَّه فرجه) است، قبول دارند. روايات معتبر از طرق مختلف، در مذاهب گوناگون، از پيغمبر اكرم و از بزرگان نقل شده است.»1 با توفیق علی وهبة، رئیس مركز عربی مطالعات و پژوهش‌های قاهره دراین‌باره به گفت‌وگو نشستیم.
رهبر جمهوری اسلامی ایران از مهدویت به عنوان یكی از بسترهای وحدت در جهان اسلام یاد كرده‌اند. نظر شما در این‌باره چیست؟
امت اسلامی یك امت واحده است. قرآن می‌فرماید: «إنّ هذه أمّتكم أمّة واحدة و أنا ربّكم فاعبدونِ». اسلام از آغاز، منادی وحدت بوده و مسلمانان را توصیه كرده كه «ید واحده» باشند. چنان‌كه در قرآن كریم آمده است: «و اعْتصمُوا بحبل الله جمیعاً و لا تفرّقوا». تفرقه اساس همه‌ی مصیبت‌ها است و زمینه را برای تسلط بیگانگان و استعمارگران بر جامعه‌ی اسلامی فراهم می‌كند. از این رو استعمار و استكبار جهانی به دنبال جلوگیری از وحدت امت اسلامی هستند. آن‌ها می‌دانند كه قدرت اسلام در وحدت مسلمانان است و به همین خاطر همواره می‌كوشند كه مسلمانان را از هم دور نگهدارند.
می‌خواهم تأكید كنم كه مشتركات بین مذاهب اسلامی فراوان است و شایسته است كه در مسیر وحدت اسلامی از آن غافل نشویم. در عین حال اختلافاتی در فروع فقهی و مسائل دیگر وجود دارد. لذا ما نمی‌توانیم به دلیل این اختلافات از اصول مشترك و از اهداف مشترك و حتی از دشمن مشترك بازبمانیم.
ریچارد نیكسون، رئیس‌جمهور اسبق آمریكا، در كتابش با نام «فرصت» می‌گوید: كمونیسم از جهان رخت بربسته و در مقابل آمریكا، دشمنی جز اسلام باقی نمانده. وی دولت‌های بزرگ را تشویق می‌كند كه جهان اسلام را تفكیك كنند و امت‌های مسلمان را از یكدیگر دور نگهدارند تا بتوانند بر سرزمین‌های مسلمانان سیطره داشته باشند. او در این كتاب گفته كه هدف آمریكا از ورود به سرزمین‌های اسلامی تسلط بر سرمایه‌های این كشورها مانند نفت و نیز این‌كه اسرائیل تحت حمایت آمریكا قوی بماند. آن‌ها می‌دانند كه اگر امت اسلامی متحد باشند، آمریكا و اسرائیل و هیچ قدرت دیگری نخواهد توانست رو در روی آن بایستد.
انقلاب اسلامی ایران اولین انقلابی بوده كه با نام اسلام ایجاد شده است. همچنین اولین انقلاب جهان اسلام است و به همین خاطر است كه زمینه‌ساز و سرآغاز به شمار می‌آید. همین‌طور انقلاب‌های دیگر پس از آن، مكمل آن محسوب می‌شوند. همه‌ی این انقلاب‌ها علائمی هستند كه مژده‌ی ظهور مهدی منتظَر را می‌دهند. انقلاب امام خمینی(ره) مقدمه‌ی ظهور مهدی منتظر(عج) است و همین‌طور انقلاب‌های پس از آن همگی زمینه‌ساز ظهور ایشان هستند.
نقاط مشترك میان شیعه و اهل سنت در مسئله‌ی مهدویت چیست؟
از نگاه اهل سنت، مهدی منتظر(عج) از آل‌البیت است و زمانی می‌آید كه اختلافات و تفرقه‌ها و ضعف دین و عقیده ایجاد می‌شود. او می‌آید تا قدرت و سربلندی اسلام را به آن بازگرداند. از نظر شیعه نیز مهدی(عج) از اهل‌بیت محمد(ص) است. مهدی(عج) هم در نزد شیعه و هم اهل سنت از اهل بیت رسول خدا(ص) است و این از نقاط مشترك جدی و مهم است. او می‌آید كه قوت و مَجد اسلام را بازگرداند و این از نقاط مشترك فریقین است. پس هیچ اختلافی میان اهل سنت و شیعه در اصل این قضیه وجود ندارد. البته برخی اختلافات در جزئیات مسئله وجود دارد، اما در اصل هیچ اختلافی نیست.
می‌خواهم تأكید كنم كه مشتركات بین مذاهب اسلامی فراوان است و شایسته است كه در مسیر وحدت اسلامی از آن غافل نشویم. در عین حال اختلافاتی در فروع فقهی و مسائل دیگر وجود دارد؛ همچنان‌كه مذاهب چهارگانه‌ی اهل سنت نیز با هم اختلافات فقهی زیادی دارند. البته اگر اختلافات فقهی نبود كه این مذاهب وجود نداشت. لذا ما نمی‌توانیم به دلیل این اختلافات از اصول مشترك و از اهداف مشترك و حتی از دشمن مشترك بازبمانیم.
اهل سنت معتقدند كه مهدی(عج) در آخرالزمان می‌آید و شیعه هم می‌گوید كه مهدی(عج) در آخرالزمان می‌آید. پس چگونه است كه آن‌ها می‌گویند این فقط از عقاید شیعه است؟ آن‌چه كه بیگانگان القا می‌كنند نادرست و در جهت مصالح همان‌ها است.
همزمان لازم است در جهت نزدیك‌سازی نظریات مسلمانان شیعه و اهل سنت تلاش كنیم. ما نمی‌گوییم كه سنی شیعه شود یا این‌كه شیعه سنی شود. ما به تقریب میان نظریات اختلافی دعوت می‌كنیم.
برخی رسانه‌ها می‌كوشند وانمود كنند كه اعتقاد به امام مهدی(عج) فقط از اعتقادات شیعه است و ترفندهای تبلیغاتی را به كار می گیرند تا این عقیده را خرافی جلوه دهند. نظر شما درباره‌ی عملكرد این رسانه‌ها چیست؟
این رسانه‌ها در جهت مصلحت مسلمانان عمل نمی‌كنند. متأسفانه بیشتر رسانه‌ها را غیر مسلمانان جهت‌دهی می‌كنند تا در جهت تفكیك امت اسلام گام بردارند و آن را به چالش بكشند. همان‌طور كه عرض كردم، مهدی منتظر از اعتقادات اهل سنت نیز هست و آن‌چه كه برخی شبكه‌های ماهواره‌ای ترویج می‌كنند مبنی بر این‌كه این مسئله فقط از عقاید شیعه است، نادرست است و قابل اعتنا نیست. كسی كه این را بگوید، چیزی از اسلام و سنت و شیعه نمی‌داند. اهل سنت معتقدند كه مهدی(عج) در آخرالزمان می‌آید و شیعه هم می‌گوید كه مهدی(عج) در آخرالزمان می‌آید. پس چگونه است كه آن‌ها می‌گویند این فقط از عقاید شیعه است؟ آن‌چه كه بیگانگان القا می‌كنند نادرست و در جهت مصالح همان‌ها است.
كسانی مخالف ظهور او هستند كه می‌دانند با ظهور مهدی منتظر، حكومت و كرسی فرمانروایی آن‌ها زایل می‌شود. برای همین نمی‌خواهند مهدی(عج) ظهور كند. اما این گمان آن‌ها صحیح نیست. حقیقت دین و حقیقت اسلام ضعیف نمی‌شود چه برخی حاكمان بخواهند و چه نخواهند، او به اذن خداوند متعال خواهد آمد.
به نظر شما تأثیر اعتقاد به ظهور منجی بشریت در ایجاد وحدت اسلامی تا چه اندازه است؟ یعنی آیا می‌توان مهدویت را محور و اساس وحدت اسلامی قرار داد؟
این یك پیشنهاد خوب است كه ما مهدویت را اساس وحدت اسلامی قرار دهیم، چراكه ما در این موضوع با هم اتفاق داریم. گردآمدن اهل سنت و شیعه بر مسئله‌ی مهدویت به عنوان محور وحدت امری زیبا است و منجر به این می‌شود كه مسلمانان به یك عقیده‌ی اسلامی تمسك پیدا كنند؛ یعنی این عقیده كه مهدی می‌آید و اوضاع را اصلاح می‌كند و جهان اسلام و بلكه تمام عالمیان را گرد دین اسلام جمع می‌كند. إن‌شاءالله.
پی‌نوشت:
1. بیانات در جمع اساتید و فارغ‌التحصیلان تخصصی مهدویت 1390/4/18
المستشار توفيق على وهبه فى حديث تليفزيونى
" لاخلاف بين السنة والشيعة حول أصل عقيدة المهدوية"
أجرى الحديث حسن صدارى عارف
الضيف هو : توفيق على وهبه رئيس المركز العربى للدراسات والبحوث بالقاهرة
تقديم : يرى زعماء الثورة أن موضوع المهدى واحد من محاور وحدة المصير فى العالم الإسلامى ، ويعتبر موضوع المهدى – فى الإسلام – جزء لا يتجزء من عقيدة المسلمين ، بمعنى أنه لا يعنى الشيعة وحدهم ذلك ان كل المذاهب الإسلامية هدفها فى الدنيا – هو إقامة حكومة على مبادئ الحق و العدل عن طريق المهدى عليه الصلاة والسلام " وعجل الله فرجه " وان ننقل الرويات المعتبرة – من طرف وأسانيد مختلفة – فى المذاهب المختلفة والمتواترة عن الرسول صلى الله عليه وآله وسلم وعن الكبار ।
( حديث مع توفيق على وهبه رئيس المركز العربى للدراسات والأبحاث بالقاهرة فى هذا الشأن ، وهو على النحو التالى :
ج) الأمة الإسلامية أمة واحدة ، يقول القرآن الكريم " إن هذه أمتكم امة واحدة وانا ريكم فاعبدون " ، والإسلام منذ البداية كان ينادى بالوحدة ، ويوصى المسلمين بأن يكونوا يدا واحدة ، على نحو ما ورد فى القرآن الكريم فى قوله تعالى " واعتصموا بحبل الله جميعا ولا تفرقوا " فالفرقة هى أساس جميع المصائب ، وسبب جوهرى لسيطرة الأجانب والمستعمرين على المجتمعات الإسلامية.
ومن هذه الناحية فإن الاستعمار والقوى العالمية ، يعملان معا على منع قيام الوحدة بين الامة الإسلامية فمن المعروف أن قوة الاسلام فى وحدة المسلمين ، ولتحقيق هذا الهدف الاستعماري فإنهم يسعون – دائما – إلى احداث الوقيعة والفرقة بين المسلمين ।
يقول نيكسون – رئيس جمهورية أمريكا الاسبق فى كتابه المسمى "الفرصة السانحة "ان الشيوعية قد انسحبت من أمام النفوذ الأمريكى ولم يعد أمام أمريكا الا الاسلام ، كما تقوم امريكا بحث وتشجيع دول العالم على العمل على تفكيك وزعزعة وحدة الامة الإسلامية ، حتى تتفرق الدول الإسلامية وتتشتت عن بعضها البعض ، فيسهل السيطرة على جميع أراضى المسلمين ، كما يقول فى هذا الكتاب – انهم يعملون على السيطرة على مقدرات هذه الدول – مثل النفط – وأن تبقى إسرائيل قوية تحت الحماية الأمريكية فلو أن الامة الإسلامية بقيت متحدة ومتماسكة – فإن أمريكا وإسرائيل ، وجميع القوى العالمية لن تستطيع الاستمرار فى مواجهتها ، والثورة الإسلامية الايرانية قامت باسم الاسلام ، وكذلك هى اول ثورة – فى العالم الاسلامى تعتبر التمهيد والطليعة لكل الثورات التى قامت بعد ذلك والتى تعد مكملة لها ، وكل هذه الثورات تعد علامات وبشائرعن ظهورالمهدي المنتظر।
وثورة الإمام الخوميني تعد سبيلا ومقدمة لظهورالمهدي المنتظر وبنفس المنطق فإن الثورات التي حدثت بعد ذلك تعد تمهيدا لظهوره أيضا ।
س :ماهي الأسس المشتركة بين السنة والشيعة في مسألة المهدي ؟
ج :من وجهة نظرأهل السنة فإن المهدي المنتظر يعد من آل البيت ويأتي في زمن يكون فيه الإختلاف والفرقة ناتجتان عن ضعف في الدين والعقيدة؛ويجب أن نتحد حتي يعود للإسلام قوته ورفعته
ومن وجهة نظر الشيعة فإن المهدي من أهل بيت محمد صلي الله عليه وسلم وكذلك من وجهة نظر أهل السنة – كما قلنا - هومن أهل بيت رسول الله صلي الله عليه وسلم و وهذه من النقاط الأساسية والمهمة وتلك النقطة (الفكرة) تعيد للإسلام مجده وقوته وهيبته وهي من النقاط المشتركة بين الفريقين وبعد ذلك لايوجد اختلاف بين أهل السنة والشيعة في أساس هذه القضية , ومن الطبيعي أن يوجد اختلاف في بعض الجزئيات البسيطة أما في الأصل فلا يوجد اختلاف
وأريد أن أؤكد أن نقاط الإلتقاء بين المذاهب الإسلامية كثيرة وأننا غيرغافلين عنها في مسيرة الوحدة الإسلامية , ففي الأصول لا خلاف ,
وفي نفس الوقت فإنه يوجد اختلاف في فروع الفقه والقضايا الأخري ،
وكذلك يوجد خلافات عديدة عند أهل السنة بين المذاهب الإسلامية الأربعة ولو لم توجد هذه الاختلافات لما وجدت هذه المذاهب ।
لذلك فإننا نستطيع ان نعتبر هذه الاختلافات هى جزء من الأصول والاهداف المشتركة وحتى من الترث المشترك ।
وعلينا الآن – ان نسعى جاهدين لتقريب وجهات النظر بين الشيعة والسنة ، ونحن لا ننادى بأن يكون السنى شيعيا ولا أن يكون الشيعى سنيا ، إنما علينا ان نقرب بين الخلافات الفرعية ।
--------------------------------------------------
ترجمه من الفارسية الأستاذ الدكتور/ رمضان متولى
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق